Yıllık İzin Nedir?
Yıllık ücretli izin, işçinin Anayasa ile güvence altına alınmış dinlenme hakkıdır. İş Kanunu'na göre, bir işyerinde deneme süresi dahil en az 1 yıl çalışmış olan işçilere, çalıştıkları süreyle orantılı olarak verilen ücretli bir izin türüdür. Temel amacı işçinin dinlenmesini, sosyal hayata katılmasını ve iş verimliliğinin korunmasını sağlamaktır.
Yıllık İzin Süreleri Ne Kadardır?
İşçinin kıdemine (aynı işverene bağlı çalışma süresine) göre hak kazanacağı asgari yıllık izin süreleri şöyledir:
- 1 yıldan 5 yıla kadar (5 yıl dahil) kıdemi olanlara: 14 gün
- 5 yıldan fazla 15 yıldan az kıdemi olanlara: 20 gün
- 15 yıl (dahil) ve daha fazla kıdemi olanlara: 26 gün
Önemli Notlar:
- 18 yaşından küçük ve 50 yaşından büyük işçilere verilecek yıllık izin süresi, kıdemlerine bakılmaksızın en az 20 gündür.
- Yer altı işlerinde çalışan işçilerin yıllık izin sürelerine 4 gün eklenir.
- Bu süreler asgari süreler olup, iş sözleşmesi veya toplu iş sözleşmesi ile artırılabilir.
- Yıllık izin süreleri iş günü olarak hesaplanır. İzin süresine denk gelen hafta tatilleri, ulusal bayram ve genel tatil günleri izin süresinden sayılmaz, bu günler süreye eklenir.
Yıllık İzin Nasıl Kullanılır?
- İşçi, hak ettiği yıllık iznini, genellikle hak ettiği yılı takip eden hizmet yılı içinde kullanır.
- İzin kullanmak isteyen işçi, talebini en az 1 ay önceden işverene yazılı olarak bildirir.
- İşveren, işin durumunu ve diğer çalışanların izin planlarını göz önünde bulundurarak izin tarihlerini onaylar veya işçiyle anlaşarak farklı bir tarih belirleyebilir.
- İşveren, Nisan başı ile Ekim sonu arasında işçilere toplu izin kullandırabilir.
- Yıllık izin, tarafların anlaşmasıyla, bir bölümü 10 günden az olmamak üzere bölümler halinde kullanılabilir.
- Yıllık izinlerini işyerinin bulunduğu yerden başka bir yerde geçirecek olanlara, talep etmeleri ve belgelemeleri halinde 4 güne kadar ücretsiz yol izni verilir.
Yıllık İzin Ücreti
- İşveren, yıllık iznini kullanan işçiye, izin dönemine ilişkin ücretini izne başlamadan önce peşin veya avans olarak ödemek zorundadır.
- İş sözleşmesi devam ederken kullanılmayan yıllık izinler paraya çevrilemez, işçi bu haktan feragat edemez.
- Ancak, iş sözleşmesi herhangi bir nedenle sona ererse, işçinin hak kazanıp kullanmadığı yıllık izin sürelerine ait ücret, sözleşmenin sona erdiği tarihteki çıplak brüt ücreti üzerinden kendisine veya mirasçılarına ödenir.
- Bu ücretten SGK işçi primi (%14), İşsizlik Sigortası işçi primi (%1), Gelir Vergisi (ilgili vergi dilimine göre) ve Damga Vergisi (%0.759) kesintileri yapılır.
Diğer Önemli Hususlar
- Yıl içinde kullanılan diğer ücretli/ücretsiz izinler (mazeret, hastalık, doğum vb.) yıllık izinden mahsup edilemez.
- Kullanılmayan yıllık izin hakları yanmaz, sonraki yıllara devreder.
- Kullanılmayan yıllık izin ücreti alacağında zamanaşımı süresi, iş sözleşmesinin sona erdiği tarihten itibaren 5 yıldır.
- İşverenin yıllık izin kullandırmaması veya eksik kullandırması durumunda işçinin haklı nedenle fesih hakkı doğabilir (bu durum Yargıtay kararlarında genellikle uzun süre hiç izin kullandırmama veya talebe rağmen haksız yere kullandırmama şeklinde yorumlanır).
- İşveren, yıllık izin kayıtlarını tutmakla yükümlüdür.
Bu bölümdeki bilgiler genel niteliktedir ve yasal danışmanlık yerine geçmez. Her somut olay kendi özel koşullarında değerlendirilmelidir. Güncel mevzuat ve Yargıtay kararları için mutlaka bir avukat ile görüşüp hukuki danışma hizmeti almanız tavsiye edilir.